۳۱ فروردین ۱۴۰۳
مجله فرهنگ و هنر ایران دخت موسیقی خوب گوش کنیم

آلبوم بیداد

آلبوم بیداد ، پرویز مشکاتیان ، محمد رضا شجریان

بیداد شجریان ، آلبوم بیداد ، محمد رضا شجریان  ، بیداد شجریان ، محمد رضا شجریان  ، بیداد شجریان ، محمد رضا شجریان ، بیداد شجریان ، پرویز مشکاتیان ، محمد رضا شجریان ایراندخت 

 

زنده یاد استاد «پرویز مشکاتیان»، متولد سال ۱۳۳۴ در نیشابور و متوفی به سال ۱۳۸۸ در تهران، یکی از بزرگترین آهنگسازان معاصر ایران است آهنگساز این اثر می باشد . ایراندخت 

محمدرضا شجریان (زادهٔ ۱ مهر ۱۳۱۹ در مشهد) موسیقی‌دان، آهنگساز، و خواننده اهل ایران و نامزد ۲ جایزه گرمی است.

آلبوم بیداد

در میانه دهه ۶۰ شمسی که ایران همچنان درگیر جنگ بود و مردم برای تامین نیازهای اولیه زندگی تلاش می‌کردند، هنرمندانی از همین کشور و در همین شرایط دست به تولید اثری ردند که در تاریخ موسیقی ایران ثبت شد.  ایراندخت 

بیداد یکی از آثار مهم و تاثیرگزار موسیقی کلاسیک ایرانی است. این آلبوم در سال ۱۳۶۴ با همکاری محمدرضا شجریان و پرویز مشکاتیان تولید شده است. بیداد اولین آلبومی است که توسط موسسه دل‌آواز منتشر شده است.

در آلبوم «بیداد»، او از اشعار «حافظ» و «سعدی» بهره برده است. «بیداد» نام یکی از گوشه‌های دستگاه همایون است که نیمه ابتدایی این آلبوم نیز در همین دستگاه نوشته شده و در نیمه دوم، موسیقی در دستگاه «همایون» و «شور» قرار دارد. ایراندخت 

قطعه «بیداد» که در آلبوم با نام «مقدمه» ارائه شده،‌ یکی از فاخرترین آثار بی‌کلام ایرانی است. این اثر از همنوازی ارکستر سازهای ایرانی تشکیل شده که با ریتمی آرام آغاز و پس از تثبیت فضا، به موسیقی ضربی پیوسته و پس از آن در انتهای اثر ریتم به اوج رسیده و قطعه به پایان می‌رسد. این اثر را از نظر دقت آهنگسازی، فرم و عظمت هارمونی می‌توان با سمفونی‌های موسیقی غربی مقایسه کرد. ایراندخت 

«بیداد» را می‌توان به دوبخش اصلی تقسیم کرد. بخش اول که توسط مشکاتیان ساخته شده و توسط گروه عارف اجرا شده و خوانندۀ اثر محمدرضا شجریان است.

بخش دوم نیز ساز و آوازی است که به صورت خصوصی، پیش‌تر از آن ضبط شده بود. هر دو بخش در دستگاه همایون هستند. ایراندخت 

«بیداد» اثری است که در زمان خود بیداد کرد و برای علاقه‌مندان موسیقی ایرانی کهنه نمی‌شود. اگر هنوز این آلبوم را نشنیده‌اید فرصت یک تجربه دلشین پیش روی شماست.

آواز یاران را چه شد؟

غزل حافظ

  ۱ یاری اندر کس نمی بینم یاران را چه شد؟

                                          دوستی کی آخر آمد؟ دوستداران را چه شد؟

جمله اول بیدادایراندخت 

۲ آب حیوان تیره گون شد خضر فرخ پی کجاست؟

                                          خون چکید از شاخ گل، ابر بهاران را چه شد؟

جمله دوم بیداد

۳ کس نمی گوید که یاری داشت حق دوستی

                                          حق شناسان را چه حال افتاد، یاران را چه شد؟

اشاره به عراق و بیات راجع

۴ لعلی از کان مروت برنیامد، سال هاستایراندخت 

                                          تابش خورشید و سعی باد و باران را چه شد؟

عشاق

۵ شهر یاران بود و خاک مهربانان این دیار

                                          مهربانی کی سر آمد؟ شهریاران را چه شد؟

ایراندخت عشاق و قرچه

۷ گوی توفیق و کرامت در میان افکنده­اند

                                          کس به میدان در نیامد، سواران را چه شد؟

جمله اول شوشتری

۶ صد هزاران گل شکفت و بانگ مرغی برنخاست

                                          عندلیبان را چه پیش آمد؟ هَزاران را چه شد؟

جمله دوم عشاق فرود به بیداد وشوشتری

۸ زهره سازی خوش نمی سازد، مگر عودش بسوخت؟ ایراندخت 

                                          کس ندارد ذوق مستی، میگساران را چه شد؟

جمله دوم شوشتری

۹ حافظ! اسرار الهی کس نمی داند خموش

                                          از که می پرسی که دور روزگاران را چه شد؟

شوشتری فرود به همایون

ﺗﺼﻨﻴﻒ ﻳﺎﺩ ﺑﺎﺩ: ایراندخت 

ﻛﻼﻡ: ﺣﺎﻓﻆ

ﺭﻭﺯ ﻭﺻﻞ ﺩﻭﺳﺘﺪﺍﺭﺍﻥ ﻳﺎﺩ ﺑﺎﺩ 

                                             ‫ﻳﺎﺩ ﺑﺎﺩ ﺁﻥ ﺭﻭﺯﮔﺎﺭﺍﻥ ﻳﺎﺩ ﺑﺎﺩ

ﻛﺎﻣﻢ ﺍﺯ ﺗﻠﺨﻲ ﻏﻢ ﭼﻮﻥ ﺯﻫﺮ ﮔﺸﺖ

                                         ‫ﺑﺎﻧﮓ ﻧﻮﺵ ﺷﺎﺩﺧﻮﺍﺭﺍﻥ ﻳﺎﺩ ﺑﺎﺩ

ﮔﺮﭼﻪ ﻳﺎﺭﺍﻥ ﻓﺎﺭﻏﻨﺪ ﺍﺯ ﻳﺎﺩ ﻣﻦ  

                                        ‫ﺍﺯ ﻣﻦ ﺍﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﻫﺰﺍﺭﺍﻥ ﻳﺎﺩ ﺑﺎﺩ

                                                 ﻣﺒﺘﻼ ﮔﺸﺘﻢ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﻨﺪ ﻭ ﺑﻼ      

                                                     ﻛﻮﺷﺶ ﺁﻥ ﺣﻖﮔﺬﺍﺭﺍﻥ ﻳﺎﺩ ﺑﺎﺩ         ‫

ﮔﺮﭼﻪ ﺻﺪ ﺭﻭﺩ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﭼﺸﻤﻢ ﺭﻭﺍﻥ   

                                               ﺯﻧﺪﻩﺭﻭﺩ ﺑﺎﻍﻛﺎﺭﺍﻥ ﻳﺎﺩ ﺑﺎﺩ   ‫

ﺭﺍﺯ ﺣﺎﻓﻆ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻣﺎﻧﺪ     

                                            ﺍﻱ ﺩﺭﻳﻐﺎ ﺭﺍﺯﺩﺍﺭﺍﻥ ﻳﺎﺩﺑﺎﺩ

 

آواز عاشق مسکین:

غزل حافظ

 

 ۱ باغبان گر پنج روزی صحبت گل بایدش

بر جفای خار هجران صبر بلبل بایدش

درآمد همایون (جمله اول)

۲ ای دل اندر بند زلفش از پریشانی منال

مرغ زیرک چون به دام افتد تحمل بایدش

درآمد همایون (جمله دوم)

۳ رند عالم سوز را با مصلحت بینی چه کار؟

کار ملک است آن که تدبیر تامل بایدش

جمله اول چکاوک

۴ تکیه بر تقوا و دانش در طریقت کافریست

راهرو گر صد هنر دارد توکل بایدش

اوج چکاوک جمله دوم

۵ با چنین زلف و رخش بادا نظر بازی حرام

هر که روی یاسمین و جعد سنبل بایدش

بیداد

۶ نازها زان نرگس مستانه اش باید کشید

این دل شوریده تا آن جعد و کاکل بایدش

بیات راجع

۷ ساقیا در گردش ساغر تعلل تا به چند؟

دور چون با عاشقان افتد تسلسل بایدش

عشاق

۸ کیست حافظ تا ننوشد باده بی آواز رود؟

عاشق مسکین چرا چندین تجمل  بایدش؟

عشاق فرود به قرچه

آواز دل رمیده: ایراندخت 

غزل حافظ

۹ دلم رمیده شد و غافلم من درویش

که آن شکاری سرگشته را چه آمد پیش

قرچه

۱۰ الف و ۱۰ ب چو بید بر سر ایمان خویش می لرزم  ایراندخت 

که دل به دست کمان ابرویست کافر کیش

۱۰ الف قرچه ۱۰ب رضوی

۱۱ خیال حوصله ی بحر می پزد هیهات

چه هاست در سر این قطره محال اندیش

حجاز

۱۲ بنازم آن مژه ی شوخ عافیت کش را

که موج می زندش آب نوش بر سر نیش

جامه دران

۱۳ ز آستین طبیبان هزاران خون بچکد

گرم به تجربه دستی نهد بر دل ریش

جمله اول کرد بیات

۱۴ به کوی میکده گریان و سرفکنده روم

چرا که شرم همی آیدم ز حاصل خویش

جمله دوم کرد بیات

۱۵ نه عمر خضر ماند و نه ملک اسکندر

نزاع بر سر دنیی دون مکن درویش

ابوعطا فرود به عشاق

۱۶ بدان کمر نرسد دست هر گدا حافظ

خزانه یی به کف آر ز گنج قارون بیش

شوشتری فرود به همایون

 

ﺗﺼﻨﻴﻒ ﺑﺎﻍ ﻧﻈﺮ:  ایراندخت 

ﻛﻼﻡ: ﺳﻌﺪﻱ

 

‫ﺁﻧﻜﻪ ﻫﻼﻙ ﻣﻦ ﻫﻤﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﻭ ﻣﻦ ﺳﻼﻣﺘﺶ    

                              ‫ﻫﺮﭼﻪ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺎﻫﺪﻱ ﻛﺲ ﻧﻜﻨﺪ ﻣﻼﻣﺘﺶ

‫ﺑﺎﻍ ﺗﻔﺮﺝ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺑﺲ، ﻣﻴﻮﻩ ﻧﻤﻲﺩﻫﺪ ﺑﻪ ﻛﺲ 

                              ‫ﺟﺰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲﺭﺳﺪ ﺳﻴﺐ ﺩﺭﺧﺖ ﻗﺎﻣﺘﺶ

‫ﺩﺍﺭﻭﻱ ﺩﻝ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻛﺂﻧﻜﻪ ﻣﺮﻳﺾ ﻋﺸﻖ ﺷﺪ 

                                    ‫ﻫﻴﭻ ﺩﻭﺍ ﻧﻴﺎﻭﺭﺩ ﺑﺎﺯ ﺑﻪ ﺍﺳﺘﻘﺎﻣﺘﺶ

ﻫﺮﮐﻪ ﻓﺪﺍ ﻧﻤﻲﮐﻨﺪ ﺩﻧﻴﻲ ﻭ ﺩﻳﻦ ﻭ ﻣﺎﻝ ﻭ ﺳﺮ 

                          ‫ﮔﻮ ﻏﻢ ﻧﻴﮑﻮﺍﻥ ﻣﺨﻮﺭ ﺗﺎ ﻧﺨﻮﺭﻱ ﻧﺪﺍﻣﺘﺶ

‫ﺟﻨﮓ ﻧﻤﻲﮐﻨﻢ ﺍﮔﺮ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻴﻎ ﻣﻲﺑﺮﺩ       

                            ‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﻥ ﻣﻄﺎﻟﺒﺖ ﻫﻢ ﻧﮑﻨﻢ ﻗﻴﺎﻣﺘﺶ

‫ﻛﺎﺵ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻗﻴﺎﻣﺘﺶ ﺑﺎﺭ ﺩﮔﺮ ﺑﺪﻳﺪﻣﻲ       

                                ‫ﻛﺂﻧﭽﻪ ﮔﻨﺎﻩ ﺍﻭ ﺑﻮﺩ ﻣﻦ ﺑﻜﺸﻢ ﻏﺮﺍﻣﺘﺶ

ﻫﺮﮐﻪ ﻫﻮﺍ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﺭﻓﺖ ﺍﺯ ﭘﻲ ﺁﺭﺯﻭﻱ ﺩﻝ  

                                 ‫ﮔﻮﺵ ﻣﺪﺍﺭ ﺳﻌﺪﻳﺎ ﺑﺮ ﺧﺒﺮ ﺳﻼﻣﺘﺶ   

پرویز مشکاتیان پرویز مشکاتیان  پرویز مشکاتیان محمدرضا شجریان  محمدرضا شجریان 

برای دیدن مطالب بیشتر  ایراندخت 

ایران دخت 

 

 

نوشته های مرتبط

فیلم عمارت آجری Brick Mansions

هادی گراوندی

آشنایی با کتاب این کیمیای هستی 

هادی گراوندی

کتاب کمدی تراژدی و دین

هادی گراوندی