۱۰ فروردین ۱۴۰۳
تاریخ هنر مجله فرهنگ و هنر ایران دخت

تاریخ هنر صدر مسیحیت و بیزانس

تاریخ هنر مسیحیت ، تاریخ هنر بیزانس ، هنر و معماری مسیحیت ، هنر صدر مسیحیت ، معماری دوره بیزانس ،

صدر مسیحیت و بیزانس ، تاریخ هنر مسیحیت ، تاریخ هنر بیزانس ، هنر و معماری مسیحیت ، هنر صدر مسیحیت ، معماری دوره بیزانس ، صدر مسیحیت و بیزانس ، تاریخ هنر مسیحیت ، تاریخ هنر صدر مسیحیت و بیزانس ،  تاریخ هنر بیزانس ، هنر و معماری مسیحیت ، هنر صدر مسیحیت ، معماری دوره بیزانس ، معماری دوره بیزانس  ، معماری دوره بیزانس  ، 

صدر مسیحیت و بیزانس:

ظهور دیانت مسیح و رواج تدریجی آن در بخش هایی از خاورمیانه و اروپا سبب شکل گیری سبک های هنری مختلفی شد. هنر مسیحی، هنری مذهبی و مرکز ثقل آن کلیسا است و نمود این هنر بیش از هر چیز در کلیسا ها به ویژه در اروپا تجلی یافته است.

با رواج این آیین در سرزمین های یونانی و رومی، به تدریج یونانی ها و رومی ها نقش رهبری دیانت مسیح را به عهده گرفتند و هنری را پایه گذاری کردند که در آن سنت های هنری یونانی، رومی و عناصری از میراث های شرقی (ایران، سوریه، آناتولی و میانرودان) با هم ادغام شد و در شکل معماری کلیساها و هنر های وابسته آن به ویژه شمایل نگاری ۱ تجلی یافت.

هنر صدر مسیحیت:

هنر صدر مسیحیت به دورهٔ شکل گیری هنر مسیحی در فاصله سده های سوم تا ششم میلادی در مناطقی که جز قلمرو امپراتوری روم بودند، گفته می شود. بعد از گذشت دویست سال از تاریخ ظهور دیانت مسیح، پیروان آن در روم و سرزمین های تابع آن (فلسطین، سوریه، آناتولی، مصر، یونان و…) پرشمار شده بودند. رومی ها از همان آغاز با این دین تازه مخالف بودند و مخالفت آنها تا زمان امپراتوری کنستانتین ۲ که دیانت مسیح را پذیرفت، ادامه داشت.

از سدهٔ سوم میلادی به بعد مقبره هایی به شکل اتاق هایی که توسط مسیحیان در داخل زمین کنده شده، به دست آمده است. در داخل اتاق ها، تاقچه هایی برای قرار دادن تابوت های سنگی ایجاد می کردند و فضای دیگری را نیز به نمازخانه اختصاص می دادند. این مقبره ها به مقابر دخمه ای یا کاتا کومب ۳ شهرت دارند. نخستین آثار تصویری مسیحی که بیانگر اعتقادات آنها بود، در همین مقبره ها و نمازخانه ها یافت شده اند. این نقاشی ها از لحاظ طرح و اجرا نسبت به نقاشی های رومی ضعیف تر هستند (تصویر ١).

تاریخ هنر مسیحیت ، تاریخ هنر بیزانس ، هنر و معماری مسیحیت ، هنر صدر مسیحیت ، معماری دوره بیزانس ،

در این نقاشی ها صحنه هایی از زندگی حضرت مسیح (ع) همچون مادرش حضرت مریم، مسیح کودک و… و نقش های نمادین (مسیحی) چون چوپان نیکوکار، طاوس (نشانه جاودانگی)، کبوتر (نماد روح) و لنگر (نشانه امید)، نشان داده می شد. در سال ۳۲۳ میلادی کنستانتین (قسطنطین) امپراتور روم که مسیحی شده بود، پایتخت خود را از شهر روم به شهر یونانی بیزانس (شهر استانبول کنونی) انتقال داد. از این تاریخ به بعد این شهر
به نام کنستانتینوپل  (قسطنطنیه) معروف شد و باعث اعتبار ایالات شرقی گردید و شهر بیزانس به عنوان مرکز و مظهر ایمان کشور روم به ایفای نقش پرداخت.

کنستانتین همه منابع خود را در جهت رونق دیانت مسیح به کار گرفت و در مدت کوتاهی تعداد قابل توجهی کلیسا را در شهرهای مختلف بر پا کرد. او نوعی ساختمان که در معماری رومی باسیلیکا (به معنی تالار دراز) نام داشت را برای کلیسا مناسب یافت. وی با اندک تغییری در نقشهٔ آن نخستین نمونه کلیسا را به نام سان پی یترو ۱ در شهر روم بنا کرد. به این ترتیب معماری کلیسا شکل گرفت و این ساختمان به عنوان الگوی کلیساهای بعدی در اروپای غربی پذیرفته شد(تصویر۲.

تاریخ هنر مسیحیت ، تاریخ هنر بیزانس ، هنر و معماری مسیحیت ، هنر صدر مسیحیت ، معماری دوره بیزانس ،

هنر بیزانس (هنر مسیحی روم شرقی):

هنر بیزانس  رمزگرا و رسمی است، که ریشه در شرق دارد. شکل گیری هنر بیزانس با اقدامات ژوستی نین ۲ در سده ششم میلادی همراه است. اگرچه مقدمات آن از زمان کنستانتین شروع شده بود، اما پس از مرگ او به دلیل اختلاف بر سر رهبری جهان مسیحیت، امپراتوری روم به دو شاخه روم شرقی (بیزانس) و روم غربی تقسیم شد. در سده ششم میلادی روم غربی در اثر هجوم اقوام اروپای شمالی از هم پاشید، اما بیزانس از این حملات در امان ماند و در زمان ژوستی نین به اوج قدرت رسید. وی نه تنها در روم شرقی قدرت خود را استحکام بخشید، بلکه بر بخش هایی از ایتالیا نیز مسلط شد و شهر راونا ۳ را به عنوان مرکز قدرت خود در روم غربی انتخاب کرد.

 

هنر بیزانس تنها محدود به روم شرقی نبود بلکه همواره دستاورد های آن در اروپای

غربی نیز مورد تقلید قرار می گرفت.

مورخانهنر بیزانس را به سه دوره تقسیم می کنند. نخستین عصر طلایی: نخستین

عصر طلایی هنر بیزانس در زمان ژوستی نین شکل گرفت.

در این دوره هنر یونانی رومی با عناصر میراث های شرقی (ایران وسوریه) به خوبی تلفیق

شد که حاصل آن دو کلیسای عظیم ایاصوفیه ۴ در کنستانتینوپل و کلیسای سن ویتاله ۵

در شهر راونا در ایتالیا است.

این کلیسا ها دارای نقشه متمرکز، گنبددار و دارای ظاهری ساده و درونی پر تجمل هستند.

کلیسای ایاصوفیه دارای صحن مستطیل شکل است و گنبد عظیمی دارد. این بنا به دلیل

ابعاد بزرگ آن یکی از شاهکار های معماری آن دوره است (تصویر۳ و ۴).

تاریخ هنر مسیحیت ، تاریخ هنر بیزانس ، هنر و معماری مسیحیت ، هنر صدر مسیحیت ، معماری دوره بیزانس ،

کلیسای سن ویتاله نیز دارای نقشه ای هشت ضلعی متراکم و گنبددار است (تصویر ۵ و ۶).

کلیسا های گنبد دار به عنوان الگو در قلمرو بیزانس (یونان و اروپای شرقی و غربی) رواج یافت.

هر دو کلیسا دارای تزیینات غنی به ویژه نقاشی موزاییک هستند ( تصویر ۷).

نقاشی های موزاییکی این کلیسا خانواده ژوستی نین و همراهانش را نشان می دهد.

در این نقاشی شخصیت ها دارای قد بلند، ظریف و لاغر، با وقار و باچشمانی درشت

هستند (تصاویر ۷ و ۸).

دومین عصر طلایی:

در سده های هشتم و نهم میلادی گروهی از مسیحیان با شمایل نگاری به مخالفت

برخاستند و تمثال ها را یادآور بت پرستی شمرده و باعث رکود و توقف هنر شمایل نگاری

شدند.

این توقف، زمینه را برای گسترش تزیینات هندسی و گیاهی آماده کرد.

اما از اواسط سدهٔ نهم میلادی به بعد، مجدداً شمایل نگاری در بیزانس و اروپای غربی

شکوفا گردید و دومین عصر طلایی هنر بیزانس شکل گرفت. در این دوره طبیعت گرایی

و اسطوره گرایی هنر باستانی یونان (دورهٔ کلاسیک) همراه با جنبه های نمایشی،

عاطفی و ایجاد حس رنج و همدردی در تماشاگر در نقاشی های موزاییک و نقاشی های

دیواری مورد توجه قرار گرفت (تصویر ۹).

ساخت کلیساهای چلیپایی یونانی (طول و عرض برابر) و استفاده از نقش مایه های اسلامی نیز در این زمان رواج یافت.

سومین عصر طلایی:

در دو قرن پایانی امپراتوری بیزانس ( سده ۱۴ ۱۲ میلادی)، هنر بیزانس شکل گرفت.

در این دوره، نقاشی دیواری و نقاشی روی بیان عاطفی، تحرک و پویایی، نمایش چهره

و حجم پردازی با مهارت استادانه در نقاشی ها از ویژگی های این دوره به شمار می رود

(تصاویر ۱۰ و ۱۱ ).

هنر بیزانس تنها محدود به معماری و نقاشی کلیسایی نبود، بلکه در

مصورسازی کتاب مقدس (تصویر ۱۲) و سایر مصنوعات نیز آثار با ارزشی

خلق شدند.

با تصرف شهر کنستانتینوپل در سال ۱۴۵۳ میلادی توسط عثمانی ها عمر

حکومت بیزانس به سرآمد، اما سنت های هنری آن تا مدتی در اروپا تداوم

داشت.

برای دیدن مطالب بیشتر:

اینجا کلیک کنید.

ایران دخت 

 

نوشته های مرتبط

آشنایی با کتاب این کیمیای هستی 

هادی گراوندی

آشنایی با ساز کَرب

هادی گراوندی

آشنایی با ساز کمانچه

هادی گراوندی

ارسال دیدگاه

1 + 4 =