۱۰ فروردین ۱۴۰۳
آشنایی با اساتید موسیقی ایران آموزش موسیقی مجله فرهنگ و هنر ایران دخت

آشنایی با زندگی نامه حسین قوامی

آشنایی با زندگی نامه حسین قوامی

آشنایی با زندگی نامه حسین قوامی

زندگی نامه حسین قوامی  آشنایی با زندگی نامه حسین قوامی آشنایی با زندگی نامه حسین قوامی

  • نام اصلی : حسین قوامی
  • نام مستعار : فاخته
  • تولد : اردیبهشت ۱۲۸۸ خورشیدی
  • ملیت : ایران
  • مرگ : ۱۷ اسفند ۱۳۶۸

بیوگرافی حسین قوامی:

حسین قوامی (فاخته) (۱۲۸۸ – ۱۳۶۸)، فرزند رضا قلی قوامی از خاندان‌های اصیل تهرانی بود. وی یکی از خوانندگان اصلی برنامه گل ها بود. نام حسین قوامی هنرمندی که بیش از نیم قرن در خدمت موسیقی ایرانی بود، نامی آشنای صاحبدلان است و مقام والای او بر کسی پوشیده نیست مردی فروتن و بی ادعا که آوای دلنشین او در دل ها جای دارد و صفحات یا نوارهای آوای جاودانی اش را در هر خانه ای می توان سراغ گرفت. قوامی نه تنها خدمتگزار موسیقی بلکه مروج شعر و ادبیات نیز بود.

 

شعرها را چنان واضح و آشکار می خواند که هر شنونده ای می فهمید، احساس می کرد و بدان گوش می سپرد. با قوامی  رضی الدین آرتیمانی را شناختیم و به حال و هوای اشعار سعدی و حافظ و مولانا نزدیک شدیم  . صدای نرم و بی مانندش ، درک فوق العاده اش از شعر و آگاهی ژرف اش از موسیقی ایرانی، نام و یاد او را هرگز از قلب دوستدارانش نخواهد زدود.

آشنایی با زندگی نامه حسین قوامی

سال ۱۲۸۸ خورشیدی در تهران زاده شد، مادرش آوای گرمی داشت و به گفته ی استاد هنگام تلاوت قرآن متوجه صدای گیرا و جذابش می شدیم. از ده – دوازده سالگی با صفحاتی که در دسترس بود به تقلید از صدای خوانندگان پرداخت، هر چند که کار آسانی نبود و مخالفت پدر را نمی توانست سرسری بگیرد.

 

مرحوم حسین خان اسماعیل زاده استاد بزرگ موسیقی نزدیک خانه ی قوامی کلاس تعلیم داشت . استادی که هنرمندانی مانند : صبا،  مرتضی محجوبی، رضا محجوبی،  حسین یا حقی،  حسین تهرانی از شاگردان او بودند. رفت و آمد خانوادگی سبب شد تا مرحوم اسماعیل زاده به قدرت صدای حسین پی ببرد و به او پیشنهاد تعلیم بدهد اما پدر تسلیم نا پذیر می نمود. همسایگان و اهل محل چون دیدند حسین ضمن علاقمندی به آداب مذهبی صدای خوشی دارد ، شب های ماه رمضان دنبالش می رفتند و او را به مسجد سپهسالار می بردند و از روی دفترچه ای که به دستش می دادند نزدیک به نیم ساعت در گلدسته ها مناجات خوانی می کرد. این نیز چندان نپایید و با ممنوعیت پدر  روبرو شد. از آن پس حسین تنها می توانست در خانه و دور از چشم پدر با استفاده از صفحه به تمرین آواز سرگرم شود.

آشنایی با زندگی نامه حسین قوامی

پس از درگذشت پدر ، مادر روشنفکر فرمان آزادی حسین را صادر کرد و چون برادرش مشغول یاد گیری تار بود به کمک وی با استادانی چون  احمد عبادی  و حسین یا حقی  آشنا شد. سال ۱۳۰۸ تصادف به یاری او شتافت و مرحوم  ظلی را شناخت. شناختی که به دوستی نزدیک انجامید و تا پایان عمر  ظلی  ادامه یافت . سال ۱۳۱۲ نخست با برادران وفادار  و به دنبال آن با یکی از خوانندگان مشهور و سطح بالای آن دوران  مرحوم عبدالله حجازی آشنا شد و مدت ۶ سال نزد او به تعلیم آواز و شناخت ردیف های موسیقی ایرانی گذراند . همزمان از محضر دیگر استادان کسب فیض کرد و به مقامی رسید که اساتید موسیقی معتقد شدند که او دستگاه های و مقام ها را به کمال می شناسد و اجرا می کند .

آشنایی با زندگی نامه حسین قوامی

سال ۱۳۲۵ شادروان حسینقلی مستعان نویسنده ی مشهور که ریاست رادیو را داشت از او خواست تا همراه برادران وفادار برنامه ای در رادیو اجرا کند . او خود در این مورد گفته شب قول دادم اما صبح پشیمان شدم . می خواستم تلفنی انصراف خود را اطلاع دهم اما مستعان شبانه خبر را به رادیو داده بود. کار از کار گذشته بود. ساعت ۵/۱ همراه با برادران وفادار و مرحوم همدانیان برنامه اجرا شد و بدنبال آن تلفن های رادیو برای شناختن این خواننده به صدا در آمد.

 

اما کسی جواب قانع کننده ای نگرفت، قوامی افسر ارتش بود و خوانندگی برای نظامیان ممنوع. این برنامه آوازی در مایه ی ابوعطا بود و او خود احساسش را چنین بیان کرده بار اول که می خواستم اجرای برنامه کنم، وحشت کرده بودم و حتی در شروع برنامه از فکر اینکه میلیون ها نفر صدای مرا می شنوند و اگر وسط کار، برنامه خراب شود، چه آبرو ریزی خواهد شد، بدنم به لرزه افتاد. ولی بعدها این مسئله عادی شد.

او شش ماه با نام (ناشناس) آواز خواند و پس از آن به پیشنهاد مرحوم روح الله خالقی نام مستعار (فاخته ای) را برگزید و تا سال ۱۳۴۱ که باز نشسته شد، توانست با نام واقعی خودش برنامه اجرا کند . شادروان قوامی از سال ۱۳۲۵ تا سال ۱۳۳۱ هر هفته روز های جمعه در رادیو برنامه داشت و نزدیک به ۳۰۰ برنامه اجرا کرد که متاسفانه به دلیل کمبود امکان ضبط و پخش مستقیم اثری از آنها بر جای نمانده .

از سال ۱۳۳۱ تا ۱۳۳۷ به علت ماموریت های نظامی خارج  از تهران  ، از رادیو کناره گیری کرد. نگارنده در سال ۱۳۳۷ افتخار آن را یافتم تا در اراک با استاد آشنا شوم .

آشنایی با زندگی نامه حسین قوامی

سال ۱۳۳۷ مرحوم داوود پیرنیا  بانی برنامه ی گل ها  استاد را به همکاری دعوت کرد، او که شش سال در رادیو برنامه اجرا نکرده بود ، ابتدا نپذیرفت . اما وقتی دانست چگونگی برنامه های موسیقی رادیو تغییراتی کرده و به خصوص برنامه ی گل ها  وضع آبرومندانه و فرهنگی دارد ، و ارکستر بزرگ گل ها را زا نزدیک دید، با شرط موافقت ارتش پذیرفت. مرحوم پیر نیا هم با نفوذ و اعتباری که داشت این موافقت را کسب کرد ، و چنین بود که استاد بین سال های (۴۵- ۱۳۳۷) یکی از پرکارترین خوانندگان برنامه ی گل ها بود .

 

استاد قوامی در تلویزیون نیز فعالیت داشت و شاگردانی تعلیم داد ، او خود گفته در سال های آغازین کار تلویزیون، کلاسی در ساختمان تلویزیون تاسیس شد و از بین  گروهی داوطلب ۱۸ نفر برای تمرین آواز انتخاب شدند. حدود یک سال به همراهی استاد حنانه، زرین پنجه و استاد بهاری به تعلیم شاگردان پرداختیم و هر کدام از ما آموزش یکی از رشته های موسیقی را بر عهده داشتیم.

 

تو ای پری کجایی یکی از مشهورترین قطعاتی که قوامی اجرا کرده است. سال ۱۳۴۶ به دعوت سازمان یونسکو، همراه با گروهی از هنرمندان برنامه هایی در آلمان و فرانسه اجرا کرد. برنامه ی او چنان مورد توجه مردم قرار گرفت که قوامی و یارانش را گلباران کردند. برنامه ای نیز به مدت یک هفته با همراهی ۱۷ تن از هنرمندان ایرانی در (کابل) اجرا کرد که بی نهایت چشمگیر بود و مورد تشویق مردم افغانستان قرار گرفتند .

آشنایی با زندگی نامه حسین قوامی

در همین سال به همراهی استادان (جلیل شهناز و کسایی) برنامه ای در سالن دانشکده ی ادبیات برای گروهی از بزرگان موسیقی جهان ، اجرا کرد که بسیار جالب بود و یکی از استادان خارجی طی مصاحبه ای مطبوعاتی گفت ” من تصور می کردم که آواز ایرانی دارای ریتم نمی باشد ولی در اجرای برنامه های قوامی متوجه شدم که این خواننده ریتم را در آواز رعایت می کند و به نوازندگانش توجه ندارد و حاکم برنامه است .درست موقعی که باید آواز شروع کند شروع میکند و همین امر باعث شد که متوجه شوم ریتم آواز ایرانی ، چهار ضربی است و تنها قوامی این را رعایت می کند و من این رعایت ریتم را در خوانندگان دیگر ندیدم و نشنیدم . قوامی در آواز ایرانی در سطح عالی و بالاتر از دیگر خوانندگان قرار دارد .

استاد نورعلی برومند نیز نظری همانند این داشت و معتقد بود که در آن شرایط و برهه از زمان  در بین خوانندگان، قوامی در سطح بالاتری قرار دارد و خواننده ای ندا شتیم که بتواند همپایه ی او بخواند .

 

مرحوم قوامی با هنرمندان معاصر خود روابطی دوستانه داشت و با همکاری استادانی مانند : مرحوم خالقی ، مرحوم بدیعی ، و عزیزانی چون : تجویدی ، پرویز یاحقی و مهندس همایون خرم آهنگ های به یاد ماندنی اجرا کرد ، ترانه های گیتی افروز (داد از دل) ساخته ی استاد تجویدی ، سرگشته ( توای پری کجایی ) ساخته ی همایون خرم ، جوانی از پرویز یاحقی ، (ساقی نامه ) از مرحوم بدیعی ، آهنگ بختیاری شوشتری ( محلی دو صدایی ) از مرحوم خالقی ، بخشی از این همکاری هاست .

آشنایی با زندگی نامه حسین قوامی

شادروان قوامی ، حال و هوای شعر و آهنگ را درک می کرد و همواره چنان می خواند که شاعر و آهنگ ساز را به شگفتی وا می داشت . در سال ۱۳۶۶ نواری با عنوان ( آوای فاخته ) با آهنگی از عماد رام و صدای قوامی با اشعار حافظ و نیما و سال ۱۳۶۷ نیز (بهار عاشقان) که شاهکاری از قوامی و همایون خرم است با اشعار مولانا منتشر شد که شگفتی آفرین است و بیانگر آنکه این هنرمند در مرز ۸۰ سالگی هم همان صدای گرم گیرا و دلنشین را داشت و چنین مردی هرگز نخواهد مرد .

مرحوم قوامی در اواخر عمر به دلیل بیماری گوشه گیری گزید و خانه نشین بود،

ضعف چشمان توان خواندن و نوشتن را از او گرفته بود . تنها یاران نزدیکی چون

عبدالعلی وزیری و مهندس گلشن ابراهیمی ، گاهی به دیدارش می رفتند و از

میان موسیقی دانان ، شهرام ناظری شاید تنها کسی بود که لحظه ای او را

فراموش نکرد .

 

همه او را دوست داشتند ، حتی جوانان کم سن و سال که با دسته های گل به

خانه اش می رفتند، چهره ی تکیده و مهربانش را می بوسیدند و او با لبخند به این

بوسه های لبریز از صفا و محبت پاسخ می داد ، شگفت زده می شد از اینکه

می دید بر خلاف تصور ، جوانان اورا می شناسند و دوستش دارند.

افسوس که فاخته ی خوشخوان و هنر مند ، دیگر آن حال و حوصله ی گذشته را

نداشت، می توانست بخواند و خود می گفت  این چشمه در من خشک نشده، شوق

خواندن نمانده.

مرگ حسین قوامی:

حسین قوامی پنج شنبه ۱۷ اسفند ۱۳۶۸ بیمارستان ایران مهر در ساعت ۸:۳۰

شب فوت شد و در امامزاده طاهر کرج در جوار غلام‌حسین بنان و مرتضی حنانه به

خاک سپرده شد.

آثار معروف حسین قوامی:

از مشهورترین قطعاتی که قوامی اجرا کرده است باید به این چند آهنگ اشاره کرد:

  • سرگشته که بیش تر به نام بیت ترجیعش (تو ای پری کجایی) شناخته می‌شود؛ اثری از همایون خرم با شعر هوشنگ ابتهاج (سایه)
  • شب جدایی آهنگی از مجید وفادار
  • جوانی آهنگی از حسین یاحقی
  • برنامه گل های تازه
  • برنامه برگ سبز گل های جاویدان

برنامه گل های تازه:

  • گل های تازه ۶ به همراه همایون خرم، جهانگیر ملک، حسین نجاحی
  • گل های تازه ۲۲ به همراه همایون خرم، امیر ناصر افتتاح و مجید نجاحی
  • گل های تازه ۳۸ در ماهور به همراه جواد معروفی
  • گل های تازه ۴۵ در سه گاه به همراه همایون خرم و مجید نجاحی
  • گل های تازه ۵۲ به همراه جواد معروفی، همایون خرم و مجید نجاحی
  • گل های تازه ۸۱ در افشاری به همراه همایون خرم
  • گل های تازه ۱۱۳ در شور به همراه همایون خرم و مجید نجاحی

برنامه برگ سبز:

  • برگ سبز ۱۰۰ در همایون به همراه همایون خرم و منوچهر جهانبگلو
  • برگ سبز ۱۰۱ در همایون به همراه علی تجویدی و جلیل شهناز
  • برگ سبز ۱۰۳ در ابوعطا به همراه احمد عبادی
  • برگ سبز ۱۰۴ در بیات اصفهان به همراه جلیل شهناز
  • برگ سبز ۱۱۳ در شور و دشتی به همراه مرتضی محجوبی
  • برگ سبز ۱۱۹ در ماهور به همراه حبیب‌الله بدیعی و مرتضی محجوبی
  • برگ سبز ۱۲۰ در افشاری به همراه پرویز یاحقی

گل های جاویدان:

  • گل های جاویدان ۱۱۹ به همراه جلیل شهناز                                                          قوامی
  • گل های جاویدان ۱۲۴ در بیات اصفهان به همراه احمد عبادی
  • گل های جاویدان ۱۲۵ به همراه رضا ورزنده
  • گل های جاویدان ۱۲۶ در سه گاه به همراه پرویز یاحقی
  • گل های جاویدان ۱۲۹ در ماهور
  • گل های جاویدان ۱۳۰ در چهارگاه به همراه مرتضی محجوبی، جلیل شهناز، علی تجویدی
  • قواگل های جاویدان ۱۳۱ در همایون به همراه علی تجویدی و جلیل شهناز
  • گل های جاویدان ۱۳۲ در دشتی به همراه علی تجویدی
  • گل های جاویدان ۱۳۳ در افشاری به همراه حبیب‌الله بدیعی
  • گل های جاویدان ۱۳۶ در شور به همراه حبیب‌الله بدیعی
  • گل های جاویدان ۱۳۷ در ماهور به همراه حسن کسایی و علی تجویدی
  • گل های جاویدان ۱۳۸ در همایون به همراه علی تجویدی
  • گل های جاویدان ۱۴۰ در بیات ترک به همراه حبیب‌الله بدیعی، علی تجویدی، مرتضی محجوبی
  • گل های جاویدان ۱۴۱ در شور به همراه جلیل شهناز
  • گل های جاویدان ۱۴۲ در بیات ترک به همراه لطف‌الله مجد                        قوامی
  • گل های جاویدان ۱۴۷ به همراه مهدی خالدی
  • گل های جاویدان ۱۴۸ به همراه حبیب‌الله بدیعی
  • گل های جاویدان ۱۴۹ به همراه مرتضی محجوبی
  • گل های جاویدان ۱۵۰ در سه گاه به همراه رضا ورزنده
  • گل های جاویدان ۱۵۲ در شور به همراه جلیل شهناز
  • گل های جاویدان ۱۵۴ در سه گاه ب همراه جلیل شهناز
  • گل های جاویدان ۱۵۵ به همراه فریدون حافظی
  • گل های جاویدان ۱۵۶ و ۱۵۷ به همراه جلیل شهناز

 

برای دیدن ردیف آوازی موسیقی ایرانی، استاد حسین خواجه امیری (ایرج) اینجا کلیک کنید. 

ایران دخت

بیوگرافی حسین قوامی بیوگرافی حسین قوامی بیوگرافی حسین قوامی بیوگرافی حسین قوامی بیوگرافی حسین قوامی بیوگرافی حسین قوامی آثار معروف حسین قوامی آثار معروف حسین قوامی آثار معروف حسین قوامی  آثار معروف حسین قوامی آثار معروف حسین قوامی آثار حسین قوامی

نوشته های مرتبط

تاریخ هنر و تمدن فلات ایران

هادی گراوندی

آشنایی با ساز دمام

هادی گراوندی

آشنایی با تاریخ هنر هند

هادی گراوندی

ارسال دیدگاه

یازده + دوازده =