آشنایی با ساز قانون ، قانون ایرانی ، تاریخچه ساز قانون ، ساز قانون چیست ، تاریخچه ساز قانون ، ساز قانون ، تاریخچه ساز قانون ، ساز قانون چیست ، آشنایی با ساز قانون ، ساز قانون چیست ، تاریخچه ساز قانون ، قانون ایرانی ، ساز قانون چیست ، تاریخچه ساز قانون ، قانون ایرانی ، آشنایی با ساز قانون
آشنایی با ساز قانون :
آشنایی با ساز قانون ، قانون ایرانی ، تاریخچه ساز قانون ، ساز قانون چیست ،
قانون، سازی است به شکل ذوزنقه قائم الزاویه و از سازهای زهی مضرابی (زخمه ای) مطلق است که در ساخت آن، چوب، پوست، فلز، استخوان و زه به کار رفته اند. نوازنده، این ساز را نشسته، در حالیکه ضلع بزرگتر آن روی میز یا پاها، به سمت نوازنده قرار دارد، با دو انگشت سبابه دست راست و چپ مجهز به مضراب می نوازد. قانون قدمتی طولانی دارد و معمولاً از چوب های کهنه شده و محکم گردو و نیز مانند دیگر سازهای ملی در اندازه های مختلف و با اختلافاتی در ساخت و اجزای تشکیل دهنده ساخته می شوند. ایراندخت
جعبۀ صوتی: ایراندخت
جعبۀ صوتی قانون دو صفحه زیر و روی ذوزنقه قائم الزاویه ای هستند که با کلاف های چهارگانه جانبی به هم متصل شده اند. این جعبه معمولاً از چوب گردو ساخته می شود.
صفحۀ رو: ایراندخت
صفحۀ رو، صفحۀ ایست چوبی که در طرف چپ آن ۲۷ پرده گردان و ۸۱ گوشی قرار دارند و در سمت راست آن، زیر خرک، به جای چوب، مستطیلی از پوست به عرض تقریبی ۱۵ و طول تقریبی ۶۰ سانتیمتر قرار گرفته است. سطح پوست ِدار صفحه رو، گاهی از یک تکه پوست و گاهی از چهار تکه پوست مجزا به صورت مربع یا لوزی ساخته می شود. در قسمت چوبی صفحه، شبکه هایی از جنس چوب برای خروج صدا ایجاد شده اند. ایراندخت
پوست:
برای قسمت پوست دار صفحه رو از پوست شتر، گوساله و ماهی استفاده می شود. پوست قانون باید کمی ضخیم تر از پوست سازهای دیگر انتخاب شود تا بتواند فشار کوک ۸۱ وتر را در سطحی بزرگ تحمل نماید.
پرده گردان:
ابزارهای کوچک فلزی هستند که در سراسر سمت چپ ساز بعد از شیطانک و قبل از گوشی ها روی قطعه چوب اضافه ای که بر روی صفحه رو چسبانیده شده به وسیله میخ های کوچکی نصب شده اند. ایراندخت
از هر پرده گردان تعدادی وتر هم کوک و هم صدا می گذرند و به گوشی ها می روند. پرده گردان ها را به طور معمول با دست چپ حرکت می دهند. کوک وتر ها بدون استفاده از پرده گردان ها صدای «بمل» را دارد.
پرده گردان بر دو نوع است: ایراندخت
۱ــ در قانون هایی که از روی الگوی عربی آن در ایران ساخته می شوند دارای دسته کوچکی برای حرکت دادن آنهاست و ممکن است تعداد آنها برای هر گروه از وتر های هم صدا بین چهار یا پنج عدد باشد که با حرکت دادن هر یک از آنها صدا بین «بمل» تا «دیز سری» را جداگانه به دست آورد.
۲ــ پرده گردان های ریلی، که دارای پایه ای چوبی است که در طرف چپ ساز بعد از شیطانک نصب می شوند و بر روی آن قطعه چوب کوچک یا دسته فلزی قرار دارد که بر روی پایه گفته شده به حرکت در می آید و طول وتر را کم و زیاد کرده و در نتیجه صدای بین «بمل» تا «دیز سری» و حتی فواصل کوچکتر را ایجاد می کند.
خرک: ایراندخت
تیغه ای باریک از چوب به طول تقریبی ۳۵ سانتیمتر (کمی کوتاهتر از عرض قانون و ارتفاع تقریبی ۲ سانتیمتر) که در طرف راست روی سطح پوست دار قرار دارد و به صورت یکسره زیر تمامی وتر ها واقع شده و روی خرک استخوان باریکی قرار دارد که از فرو رفتن وتر ها در چوب خرک جلوگیری می نماید و با ۸۱ شیار در فواصل معین وتر ها از روی آن عبور می کنند. خرک قانون با چهارپایه چوبی کوچک بر سطح پوست دار صفحه رو قرار می گیرد.
گوشی ها: ایراندخت
گوشی های قانون از جنس چوب و به صورت میخ هایی هستند که یک سرشان به شکل هرم ساخته می شوند و در کلید کوک، و سر دیگرشان که باریکتر است به صورت عمودی در سطح افقی چوب در سمت چپ ساز قرار می گیرند. هر وتر به یک گوشی بسته می شود.
کلید کوک:
کلید کوک ابزاری ست فلزی، حدود ۱۰ سانتیمتر که در یک سر آن سوراخی به اندازه هر سر گوشی قرار دارد و طرف دیگر پهن تر است و برای کوک کردن وتر ها در دست چپ نوازنده به چپ و راست می چرخد.
پل: ایراندخت
داخل جعبه صوتی، معمولاً سه پل (یکی بین قسمت پوست دار و قسمت چوبی صفحه و دوتای دیگر زیر قسمت چوبی صفحه) قرار دارد که فشار صفحه را کنترل و از نشست کردن و تغییر شکل یافتن صفحه جلوگیری می کنند و ضمناً در تنظیم تعادل صدا بین وتر ها نقش مهمی دارند. معمولاً در ساخت سازهایی که صفحۀ روی آنها بزرگ و مسطح است از انواع پل استفاده می کنند.
شیطانک:
قطعه چوب باریک و کم ارتفاعی ست که بین پرده گردان ها و گوشی ها در سمت چپ قرار دارد و وتر ها برای رسیدن به گوشی ها از روی آن عبور میکنند. در بعضی قانون ها شیطانک یکسره است و در بعضی دیگر قطعات کوچکی ست که هر تعداد وتری که هم صدا کوک می شوند از روی آن عبور می کنند. ایراندخت
سیم گیر: ایراندخت
سیم گیر یا جعبه گره ها در کلاف جانبی سمت راست که صفحه زیر و رو را به هم متصل می سازد، توخالی است و گاهی در متحرک دارد. گره وتر ها داخل این قسمت قرار می گیرند و از سوراخ های تعبیه شده بیرون می آیند و از روی خرک می گذرند.
تعداد و جنس وترها:
قانون معمولاً ۲ وتر از جنس زه، ابریشم روکش دار یا نایلون دارد که در قسمت بم از وتر های فلزی روکش دار استفاده می شود و اکثر آنها در گروه های سه تایی و در قسمت بم، تکی یا دوتایی با یکدیگر هم صدا کوک می شوند. به طور معمول تعداد صداها جمعاً ۲۷ است. گاهی تعداد وتر ها در اندازه های مختلف جعبه صوتی زیاد و کم می شود. ایراندخت
وسعت:
وسعت معمول صدای قانون های متداول در ایران حدود سه اکتاو و نیم است. ایراندخت
کوک وترها: ایراندخت
کوک وترها به وسیله پرده گردان ها برای تمام فواصل موسیقی ملی (و در هر وتر از صدای بمل تا دیزسری ) قابل تغییر است.
کلید نت نویسی:
نت نویسی برای قانون روی دو حامل صورت می گیرد. در این ساز برای حدود یک اکتاو از صداهای بم، با ایراندخت
کلید «فا» خط چهارم و بقیه با کلید سل خط دوم حامل نت نویسی می شود.
مضراب: ایراندخت
مضراب هر دست، حلقه ای نسبتاً پهن و فلزی از جنس نقره، ورشو یا برنج است که در بند دوم انگشت
سبابه قرار می گیرد. ایراندخت
داخل این حلقه به طرف کف دست، تیغه ای به طول تقریبی ۴ و عرض تقریبی ۱ سانتیمتر معمولاً از شاخ گاو،
گوزن یا بز کوهی (و گاه پلاستیکی نرم) برای زخمه زدن به وتر ها قرار دارد و مانند ناخن انگشت عمل می کند.
ویژگی های دیگر قانون: ایراندخت
به علت وجود پرده گردان، اجرای تمام فواصل موسیقی ملی با این ساز ممکن است.
امکان اجرای آکورد های چند صدایی با انگشت های مختلف وجود دارد (حداکثر شش صدای همزمان).
سازی ست که برای تک نوازی و گروه نوازی از آن استفاده می شود.
انواع حالت های کمی و کیفی، از جمله گلیساندو، پیتزیکاتو، تریل، تکیه و پاساژ در این ساز قابل
اجرا هستند. ایراندخت
در روش قانون نوازی ایرانی از مضراب ریز برای نگه داشتن زمان کامل صدا استفاده می شود.
این ساز در کشورهای دیگر، مانند مصر، ترکیه، ارمنستان و … در اندازه ها و وسعت های متفاوت به
کار گرفته می شود.
برای این ساز نیز علایم قراردادی مخصوصی به منظور استفاده از انگشت ها و نیز حالت های مختلف
موسیقی وجود دارند.
در این ساز اجرای مضراب «ریز» تنها با یک دست به صورت های مختلف نیز امکان پذیر است.
برای دیدن:
- آشنایی با ساز رباب
- آشنایی با ساز تار
- تصنیف بت چین
- آشنایی با ساز سه تار
- معنی تصنیف و تصنیف خوانی
- تصنیف امشب شب مهتابه
-
ردیف آوازی موسیقی ایرانیکلیک کنید. ایراندخت