۱۰ فروردین ۱۴۰۳
آموزش موسیقی ساز شناسی موسیقی ایران و جهان مجله فرهنگ و هنر ایران دخت

آشنایی با ساز نِی لَبَک

آشنایی با ساز نِی لَبَک , تاریخچه ساز نِی لَبَک , محدوده ساز نِی لَبَک , نوازندگی ساز نِی لَبَک , ساختمان ساز نِی لَبَک , 

آشنایی با ساز نِی لَبَک , تاریخچه ساز نِی لَبَک , محدوده ساز نِی لَبَک , نوازندگی ساز نِی لَبَک , ساختمان ساز نِی لَبَک , آشنایی با ساز نِی لَبَک , تاریخچه ساز نِی لَبَک , محدوده ساز نِی لَبَک , نوازندگی ساز نِی لَبَک , ساختمان ساز نِی لَبَک , 

 

ساز نِی لَبَک:

نِی لبک ها گروهی از هوا صداها هستند که از گروه نی ها مشتق شده اند و در موسیقی غربی به ریکوردرها شهرت دارند. نی لبک ها در مقایسه با نی ها امکانات اجرایی محدودتری دارند اما نواختن و به صدا درآوردن آنها به خاطر ساختاری که دارند آسان تر از نی هاست. به همین دلیل است که جز نوازندگان حرفه ای، افراد دیگری نیز آنها را می نوازند. سازهای خانوادهٔ نی لبک در بعضی نواحی ایران متداول اند و با نام های مختلفی چون نی لبک، لَبَک، سیکاتک، شمشاد، توتَک، سوتَک، شوتَک و … شناخته می شوند.

ویژگی های ظاهری و ساختاری نِی لبک:

نی لبک لولهٔ صوتی کوتاهی ست که روی آن تعدادی سوراخ صوتی در جلو ایجاد شده اند. بیشتر نِی لبک ها فاقد سوراخ پشت هستند. سِر نِی لبک (قسمتی که در آن می دَمَند) را به شکل خاصی بُرش می دهند و متناسب با این بُرش، قطعه چوبی در دهانه می گذارند، به گونه ای که میان آن و جدارهٔ بدنه شکاف باریکی ایجاد شود. این شکاف هوای ناشی از دمیدن را مستقیماً به لبهٔ تیزی که روی بدنه و نزدیک دهانه ایجاد شده هدایت می کند. برخورد هوا با این لبهٔ تیز باعث به صدا درآمدن نِی لبک می شود.

 

تکنیک اجرایی نِی لبک:

از تکنیک نفس برگردان نیز در نواختن نی لبک استفاده می کنند و به این ترتیب صدای آن ممتد و بدون فاصله و مکث به گوش می رسد. به خاطر فقدان سوراخ پشت در بعضی نمونه ها این ساز محدودهٔ صوتی وسیعی ندارد. البته نوازندگان حرفه ای می توانند آهنگ مورد نظر را در دو اکتاو مختلف اجرا کنند. حدود اجرایی متعارف در نی لبک های فاقد سوراخ پشت یک صدای فرضی ست و سایر صداها نیز با تغییر فشار هوا «دو» به صورت زیر است.  در اینجا صدای و گرفتنِ کامل یا ناقص سوراخ ها تا حدودی متغیر هستند:

آشنایی با ساز نِی لَبَک , تاریخچه ساز نِی لَبَک , محدوده ساز نِی لَبَک , نوازندگی ساز نِی لَبَک , ساختمان ساز نِی لَبَک , 

در نی لبک های حرفه ای که غالباً دارای سوراخِ پشت نیز هستند این محدودهٔ صوتی در یک اکتا و بالاتر نیز قابل اجراست. به صدا درآوردن نی لبک به خاطر ساختار قسمت دهانی آن ساده است و به همین دلیل حتی کودکان نیز می توانند آن را به راحتی بنوازند. نی لبک ها اگرچه سازهایی غیرحرفه ای محسوب می شوند اما نوازندگان حرفه ای هم گاه آنها را می نوازند.

موارد و نوع استفادۀ نِی لبک:

نی لبک اصولاً سازی غیرحرفه ای است که برای سرگرمی توسط کودکان و نوجوانان نواخته می شود. نی نوازان و چوپانان نیز گاه به طور حرفه ای از آن استفاده می کنند. نِی لبک را غالباً به تنهایی می نوازند و ساز دیگری آن را همراهی نمی کند.

آشنایی با ساز نِی لَبَک , تاریخچه ساز نِی لَبَک , محدوده ساز نِی لَبَک , نوازندگی ساز نِی لَبَک , ساختمان ساز نِی لَبَک , 

 

جنس و مواد به کار رفته در ساختمان نِی لبک:

جنس اصلی نی لبک نِی نیزار است اما در بعضی نواحی ایران نی لبک را با جنس های دیگری چون چوب، لولهٔ فلزی یا مواد مصنوعی نیز می سازند.

نِی لبک مضاعف (دوتایی):

نِی لبک ها مانند نِی ها سازهایی منفرد هستند، یعنی یک لولهٔ صوتی ساختمان ساز را تشکیل می دهد. در بلوچستان نوعی نی لبک بلند مضاعفِ  چوبی متداول است که به دونَلی (دو نی/ جفت نی) معروف است. اگرچه اصل این ساز بلوچی نیست و از پاکستان به بلوچستان ایران آورده شده اما توانسته است خود را در موسیقی بلوچستان تثبیت نماید.

آشنایی با ساز نِی لَبَک , تاریخچه ساز نِی لَبَک , محدوده ساز نِی لَبَک , نوازندگی ساز نِی لَبَک , ساختمان ساز نِی لَبَک , 

دونَلی، دو لولهٔ صوتی ست که یکی از آنها نغمه یا ملودی و دیگری واخوان را اجرا می کنند. در اینجا حدود اجرایی دوِنلی شیرمحمد اسپندار از بمپور بلوچستان ارائه می شود. سقف و کفِ صوتیِ دونلی های مختلف، برحسب اندازهٔ آنها، متفاوت است. این حدود اجرایی متعلق به آن نی است که وظیفهٔ اجرای ملودی را بر عهده دارد:

آشنایی با ساز نِی لَبَک , تاریخچه ساز نِی لَبَک , محدوده ساز نِی لَبَک , نوازندگی ساز نِی لَبَک , ساختمان ساز نِی لَبَک , آشنایی با ساز نِی لَبَک , تاریخچه ساز نِی لَبَک , محدوده ساز نِی لَبَک , نوازندگی ساز نِی لَبَک , ساختمان ساز نِی لَبَک ,  دونَلی، دو لولهٔ صوتی ست که یکی از آنها نغمه یا ملودی و دیگری واخوان را اجرا می کنند. در اینجا حدود اجرایی دوِنلی شیرمحمد اسپندار از بمپور بلوچستان ارائه می شود. سقف و کفِ صوتیِ دونلی های مختلف، برحسب اندازهٔ آنها، متفاوت است. این حدود اجرایی متعلق به آن نی است که وظیفهٔ اجرای ملودی را بر عهده دارد:دونَلی، دو لولهٔ صوتی ست که یکی از آنها نغمه یا ملودی و دیگری واخوان را اجرا می کنند. در اینجا حدود اجرایی دوِنلی شیرمحمد اسپندار از بمپور بلوچستان ارائه می شود. سقف و کفِ صوتیِ دونلی های مختلف، برحسب اندازهٔ آنها، متفاوت است. این حدود اجرایی متعلق به آن نی است که وظیفهٔ اجرای ملودی را بر عهده دارد:

برای دیدن: 

ایران دخت

نوشته های مرتبط

آشنایی با تاریخ هنر ژاپن

هادی گراوندی

آشنایی با کتاب دایره های ترس

هادی گراوندی

آشنایی با زندگی نامه آرماند آسانته

هادی گراوندی

ارسال دیدگاه

13 + 11 =