اولین تصنیف سازان موسیقی ایرانی
تصنیف سازان و ترانه سرایان قبل و بعد از مشروطیت:
علی اکبر شیدا ( ۱۲۵۹_۱۳۲۴ ): تصنیف
با پیدایش شیدا، تصنیف سر و صورتی دیگر گرفت. عارف قزوینی درباره شیدا چنین نوشته است: از ۲۰ سال قبل مرحوم میرزا علی اکبر شیدا که در حقیقت درویشی دارا و مردی وارسته و در معنا آزاد مردی بود، تغییراتی در تصنیف داد و اغلب تصنیف های او دارای آهنگ های دلنشین بود. مختصر سه تاری هم می‌زد و تصنیف را اغلب نصفه شب در راز و نیاز تنهایی درست می کرد.
شیدا در ترانه هایش مست شیدایی و شوریدگی است و این حالت و شور و شوق و سر از پا نشناختن را استادانه با آهنگ های بسیار شاد و نشاط آور، به شنونده منتقل می کند. شیدا کوشید تا ترانه را به کوچه و مجامع مردمی بکشاند و بیش از هر کس دیگر آن را در دسترس مردم قرار داد. ترانه های عامیانه و عاشقانه شیدا چنان دارای نشاط واقعی و لطف و زیبایی است که هر کس بشنود بی اختیار مجبور شده به نشاط می آید. گرچه گاهی زبان شیدا از نظر فنی ضعیف است ولی ترانه های وی که برخی از آنها نیز زبان شکسته دارند و با لغات عامیانه و روزمره ساخته شده اند بسیار در اذهان مردم جای گرفته است.
ابوالقاسم عارف قزوینی (۱۲۵۹_۱۳۱۲):
عارف را پدر تصنیف ایران لقب داده اند. این لقب از آن جهت به عارف داده شده که او به تصنیف ایران، شخصیت و اعتبار ویژه‌ای بخشید.
خود عارف چنین می گوید:
نه تنها فراموش نخواهد شد بلکه معاصرین دوره انقلاب نیز هیچ وقت از خاطر دور نخواهند کرد که وقتی من شروع به تصنیف ساختن و سرود های ملی وطنی کردم ،مردم خیال می‌کردند که باید تصنیف برای … دربار یا ببری خان، گربه شاه شهید، یا تصنیفی از زبان گناهکاری، به گناه کاری باشد.
یا در جای دیگر آورده است :
اگر من هیچ خدمتی دیگر به موسیقی و ادبیات ایران نکرده باشم وقتی تصنیف وطنی ساخته‌ام که ایران از ده هزار، یک نفرش نمی دانست وطن یعنی چه، تنها تصور می کردند وطن، شهر یا دهی است که انسان در آنجا زاییده شده باشد.
عارف با استادی بی نظیر، قالب تصنیف را که محتوایی حقیر و محدود داشت در
خدمت آرمان های ملی و میهنی گذاشت.
روح الله خالقی عارف را نخستین سازنده تصنیف سیاسی می شناسد.
تصنیف های عارف بسیار ساده و حتی از غزل های او هم ساده تر است.
این تصنیف ها، مانند غزل ها و اشعار دیگر عارف هرکدام در تاریخ معین و در
مقام معینی سروده شده و گویند از هر کدام منظور سیاسی و اجتماعی
داشته است.
برای دیدن:
اولین تصنیف سازان موسیقی ایرانی روح الله خالقی روح الله خالقی ابوالقاسم عارف قزوینی