۸ اردیبهشت ۱۴۰۳
آموزش موسیقی ساز شناسی موسیقی ایران و جهان مجله فرهنگ و هنر ایران دخت

آشنایی با تمبک زورخانه

آشنایی با تمبک زورخانه ، ضرب زورخانه ، تنبک زورخانه چیست؟ ، معرفی تنبک و ضرب زورخانه ، تنبک زور خانه ای چیست؟ ، موسیقی زورخانه ،

آشنایی با تمبک زورخانه ، ضرب زورخانه ، تنبک زورخانه چیست؟ ، معرفی تنبک و ضرب زورخانه ، تنبک زور خانه ای چیست؟ ، موسیقی زورخانه ، آشنایی با تمبک زورخانه ، ضرب زورخانه ، تنبک زورخانه چیست؟ ، معرفی تنبک و ضرب زورخانه ، تنبک زور خانه ای چیست؟ ، موسیقی زورخانه ، آشنایی با تمبک زورخانه ، ضرب زورخانه ، تنبک زورخانه چیست؟ ، معرفی تنبک و ضرب زورخانه ، تنبک زور خانه ای چیست؟ ، موسیقی زورخانه

 

تمبک زورخانه:

زورخانه محل انجام ورزش باستانی ایران و ساختمانی سرپوشیده است که در وسط آن یک گود چندضلعی و در بالای گود سقف بلندی با نورگیر قرار دارد و در اطراف گود نیز جایگا ه هایی برای تعویض لباس، گذاشتن اسباب های ورزش زورخانه، نشستن تماشاچی ها و سکوی سَردَم (محل نشستن مرشد) وجود دارد.

هدایت مراسم ورزشی زورخانه امروزه برعهدهٔ فردی است که مرشد نامیده می شود. مرشدها ورزشکاران قدیمی هستند که از صدای خوش و ذوق موسیقی و شعر بهره مندند و وظیفهٔ نواختن تمبک زورخانه، خواندن آواز و تعلیم و تربیت ورزشکاران جوان را برعهده دارند. تنها سازی که در زورخانه مورد استفاده قرار می گیرد به جز زنگ تمبک مخصوص زورخانه است (از دیدگاه ما کَبّاده نیز اگرچه یک وسیلهٔ ورزشی زورخانه است. اما به خاطر ساختمان ویژه و چگونگی استفاده از آن، در زمرهٔ خود صداها یا سازهای کوبه ای و ضرب های بدون پوست می تواند قرار گیرد).

ویژگی های ظاهری و ساختاری تمبک زورخانه:

تمبک زورخانه بزرگ ترین پوست صدای یک طرفه (یک طرف باز) از لحاظ اندازه در ایران است که با دست نواخته می شود. این ساز از جنس سفال با بدنه ای یکپارچه است و پوست را با سریش بر دهانهٔ آن می چسبانند. بدنهٔ تمبک زورخانه از سه قسمت متصل به هم شامل محفظه و استوانهٔ صوتی، گلویی و دهانهٔ شیپوری انتهایی تشکیل شده است. گلویی، لوله ای نسبتاً استوانه ای است که به تدریج به سمت دهانهٔ شیپوری گشاد می شود و انتهای آن به این دهانه وصل می شود. 

تکنیک های اجرایی:

تمبک زورخانه با استفاده از انگشت ها، کف و مچ دست ها، ساعدها، کتف و بازو نواخته می شود. استفاده از ساعد، کتف و بازو ویژگی مهمی در نواختن این تمبک است که تکنیک های اجرایی آن را از تمبک معمولی متمایز می کند. صدای تمبک زورخانه بیشتر به قدرت، حجم، میزان نفوذ صدا و شدت آن بستگی دارد، نه ریز هکاری های دقیق و ظرایفی که با انگشت ها با تمبک معمولی اجرا می شوند و به همین دلیل نقش مستقل انگشت های هردو دست کمتر و نقش ساعد، کتف و بازو در نواختن آن بیشتر است. تمبک زورخانه را نشسته می نوازند.

موارد و نوع استفادۀ تمبک زورخانه:

این تمبک به عنوان رکن اصلی مراسم ورزش باستانی نقش عمده ای در تنظیم و ایجاد هماهنگی در حرکت های ورزشیِ فردی و جمعی و تشویق و تهییج ورزشکاران در اجرا و ادامهٔ حرکت های ورزشی دارد. مرشدها هنگام نواختن تمبک زورخانه، شعرهای حماسی و گاه تغزلی و عرفانی را در وز نهای مناسب با مقام های موسیقی انتخاب م یکنند و به آواز می خوانند.

ورزش باستانی مراحل مختلفی دارد که عبارتند از: سنگ گرفتن، شنا کردن، میل گرفتن، میل بازی، چرخ زدن، پازدن و کَبّاده کشیدن. در تمام مراحل ب هجز سنگ گرفتن، تمبک زورخانه نواخته می شود. معمولاً در زورخانه از یک تمبک استفاده م یکنند. اما گاه برای تهییج بیشتر ورزشکاران، در کنار مرشد فرد دیگری نیز که خود مرشد است به نواختن تمبک زورخانه میپردازد. از این ساز فقط در زورخانه استفاده می شود.

جنس و مواد به کار رفته در ساختمان تمبک زورخانه:

بدنه:

سفال (گِل پخته)

پوست:

پوست بز

برای دیدن: 

ایران دخت

 

 

تمبک زورخانه با استفاده از انگشتها، کف و مچ دس تها، ساعدها، کتف و بازو نواخته می شود. استفاده از ساعد، کتف و بازو ویژگی مهمی در نواختن این تمبک است که تکنیک های اجرایی آن را از تمبک معمولی متمایز می کند. صدای تمبک زورخانه بیشتر به قدرت، حجم، میزان نفوذ صدا و شدت آن بستگی دارد، نه ریز هکاری های دقیق و ظرایفی که با انگشت ها با تمبک معمولی اجرا می شوند و به همین دلیل نقش مستقل انگشت های هردو دست کمتر و نقش ساعد، کتف و بازو در نواختن آن بیشتر است. تمبک زورخانه را نشسته می نوازند.

نوشته های مرتبط

کتاب شب های روشن

هادی گراوندی

آشنایی با زندگی نامه برندا فریکر

هادی گراوندی

آشنایی با کتاب بازگشت

هادی گراوندی

ارسال دیدگاه

12 + 2 =