آشنایی با دهل خراسانی ، موسیقی خراسان ، استفادۀ دهل خراسان ، ساختمان دهل خراسان ، ویژگی دهل خراسان ، آشنایی با دهل خراسانی ، موسیقی خراسان ، استفادۀ دهل خراسان ، ساختمان دهل خراسان ، ویژگی دهل خراسان
دهل خراسانی:
دهل خراسان نیز پوست صدای دوطرفه ای ا ست که با چوب نواخته می شود. خراسان را می توان از نظر فرهنگی به سه منطقهٔٔ جنوب، شرق مرکز و شمال تقسیم کرد. در تمام این مناطق دهل متداول است. جنوب خراسان شامل شهرهایی چون بیرجند، گناباد، قاین و فردوس است. دهل بیرجند به خاطر مشترکات فرهنگی تا حدودی شبیه دهل سیستان است. اما دهل های رایج در سایر شهرهای جنوب خراسان تا حدودی به هم شبیه هستند. در خراسان شرقی مرکزی (تایباد، تربت جام، کاشمر و…) نیز دهل متداول است و ساختمان آن تفاوت قابل توجهی با دهل های جنوب خراسان به جز بیرجند ندارد. دهل شمال خراسان نیز در مجموع شبیه دهل های دیگر مناطق خراسان است.
ویژگی های ظاهری و ساختاری دهل خراسان:
دهل های متداول در خراسان به جز بیرجند که در مجموع ویژگی های ظاهری نسبتاً مشترکی دارند استوانهٔٔ چوبی نسبتاً کوتاهی هستند که بر دوسر آن پوست کشیده اند. این استوانه از گِردکردن تسمه ای چوبی ایجاد شده است. پوست را در هر طرف ابتدا دور طوقه ای چوبی و گاه فلزی می کشند و طوقهٔٔ همراه پوست را با طناب به شکل خاصی به بدنهٔٔ دهل متصل می کنند. دهل خراسان نیز معمولاً با تسمه یا طناب از شانهٔٔ چپ نوازنده آویزان می شود. طرف راست دهل با چوبی که اندکی قوس دارد، و طرف چپ با ترکه ای باریک به صدا درمی آیند.
تکنیک های اجرایی دهل خراسان:
چوب دهل در دست راست نوازنده و ترکه در میان انگشت های دست چپ او قرار می گیرند. دست های راست و چپ در ایجاد تقارن های متریک ریتمیک مکمل هم هستند و نوعی مکالمهٔٔ ریتمیک به وجود می آورند. صدای برخورد چوب دهل به پوست سمت راست قوی، پُرحجم و بَم، و صدای برخورد ترکه به پوست چپ تیز، نافذ و زیر است.
موارد و نوع استفادۀ دهل خراسان:
دهل، ساز همراهی کنندهٔٔ سُرنا است و مجالس عروسی و شادمانی مهم ترین عرصهٔٔ حضور دهل و سُرنا هستند. رپرتوار سُرنا و دهل خراسان شامل آهنگ های رقص، مراسم اسب چوبی (گناباد، سبزوار و شمال خراسان)، اجرای برخی مقام های اصلی منطقه و برخی ترانه ها است.
جنس و مواد به کار رفته در ساختمان دهل خراسان:
بدنه:
چوب های جنگلی، توت، چنار، سپیدار
پوست:
پوست های بز، گوسفند، آهو، بزغاله
چوب (مضراب) دهل:
چوب های گَز، سیاچو، گردو، زردآلو
ترکه:
چوب بید
طوقه:
چوب های قابل انعطاف
طناب:
نخ، موی بز، پلاستیک
برای دیدن:
- آشنایی با تار آذربایجانی
- آشنایی با ساز بینجو بلوچستان
- آشنایی با ساز عاشیقی قوپوز
- آشنایی با ساز رباب پنج تار بلوچستان
- آشنایی با ساز رباب پنج تار بلوچستان
- آشنایی با ساز تمبوره تالشی
- آشنایی با ساز نفیر
- آشنایی با ساز دف _ دایره _ دایره زنگی
- آشنایی با ساز تنبک
- آشنایی با ساز قیچک
- آشنایی با ساز بربط یا عود
- آشنایی با ساز قانون
- آشنایی با ساز سنتور
- آشنایی با ساز کمانچه
- آشنایی با ساز دو تار
- آشنایی با ساز سرنا
- آشنایی با ساز رباب
- آشنایی با ساز تار
- تصنیف بت چین
- آشنایی با ساز سه تار
- معنی تصنیف و تصنیف خوانی
- تصنیف امشب شب مهتابه
-
ردیف آوازی موسیقی ایرانی کلیک کنید.